Decembar

Narodna imena za decembar: studen, nikoljstak, “oko svetog Nikole”, božićni, koledar. 

Kod Hrvata: prosinac

Latinski: december

Engleski: december

Decembar je možda, još i najveseliji mesec. Na ovim geografskim širinama u decembru obično padne prvi sneg, koji deca toliko vole i sa nekim svečanim raspoloženjem dočekuju.

Decembar je veseo, jer se u njemu jasno osećaju predstojeci praznici - Božićni i novogodišnji..

Uostalom, decembar je bio praznični mesec još kod starih Rimljana, koji su 17. decembra počinjali proslavu Saturnalija. Saturnalije su bile najveseliji rimski praznik.

Tih svečarskih dana nije se radilo, delili su se pokloni, priredjivane su gozbe, a robovi su dobijali nevidjenu slobodu da se lepo oblače i da ništa ne rade. Čak su mogli da jedu za gospodarevom trpezom, dešavalo se da su zamenjivali uloge sa svojim gospodarima te su oni zapovedali, a gospodari ih služili.

Zatim se birao privremeni kralj, koga su svi redom tih dana slušali.

Saturnalije su bile posvećene bogu Saturnu i trajale su tri dana, sve dok Kaligula nije odlučio da se slave pet dana.

Ovaj praznik se nakon IV veka stopio sa Božićem.

U decembru pada i Hanuka, jevrejski praznik svetlosti; proslava oslobodjenja jevrejske države od helenističkih okupatora (što je bilo u III veku) i ponovnog posvećenja Jerusalimskog hrama.

U nasim krajevima postoji običaj da se od 13. do 25. decembra, svakog dana prati kakvo je vreme, te se po tome predvidja i vreme za čitavu narednu godinu. Svaki taj dan predstavlja jedan mesec: 13. je januar, 14. je februar itd. Pa ako je 13. decembra lep dan, takav će biti i ceo januar.

Decembar je dvanaesti i posladnji mesec u godini po gregorijanskom kalendaru, i ima 31 dan. Ime mu dolazi od latinskog "decem" (deset), jer je po starom republikanskom kalendaru on bio deseti mesec po redu u godini. Isti slučaj imamo i sa septembrom, oktobrom i novembrom. Po tom republikanskom kalendaru decembar je imao 29 dana, zatim je Cezarovom reformom dobio još jedan dan. Tada su svi meseci imali 30 ili 31 dan (izuzev februara, koji je imao 29 dana - odnosno 30 svake prestupne godine). Ali 44. godine pre nove ere, odlukom rimskog Senata mesec Quintilis, koji je imao 31 dan, posvećen je Cezaru, a 8. godine pre nove ere, mesec Sextilis, koji je imao 30 dana, je posvećen Avgustu. Zatim je avgustu dodat jedan dan, da bi imao koliko i Cezarov jul (uzet je od februara), septembru je oduzet dan, oktobru je dodat dan, novembru oduzet, a konačno decembru dodat. Sve to je bilo nužno da bi meseci naizmenično imali 30 odnosno 31 dan. Tako od tada decembar ima 31 dan.

22. decembra na severnoj Zemljinoj polulopti počinje zima. Sunce je tada ispod ekvatora u najnižoj tački i njegovi zraci udaraju pod pravim uglom zimski povratnik. Tog dana noć je najduža u godini, a dan najkraći. To je dan zimskog solsticija ili zimske karatkodnevnice. U isto vreme na južnoj zemljinoj polulopti počinje leto.